Merhaba değerli okuyucular, bu hafta gerçekleştireceğimiz röportajın konusu ülkemizde ve dünyada gazetecilik mesleğinin zorlukları üzerine bir röportaj olacaktır. Bu röportajda Gazetecilik mesleğinde güçlü bir deneyime ve birikime sahip Gazeteci-Yazar Bekir Güneş, gazetecilik mesleği hakkında bizleri hem aydınlatmaya hemde gazetecilik mesleğinin ülkede ve dünyada yaşadığı zorlukları aktaracaktır. Gazeteci-Yazar Bekir Güneş ile sohbet havasında gerçekleştireceğimiz bu eğitici röportajı, siz değerli okurlarımızın okumasını öneririm.
Bekir bey, röportaja başlamadan önce okurlarımızın da sizleri yakından tanıması açısında kısaca kendinizi tanıtır mısınız. Örneğin gazetecilik mesleğine yöneliminiz ile beraber bu mesleğe dair tercihiniz nasıl gelişti? Yine gazetecilik ile sınırlı kalmayıp yazarlık süreciniz ve sonrasında birçok TV kanallarında haber sunuculuğu yaptınız. Bu kariyer yolculuğunuz nasıl ilerledi?
Merhabalar teşekkür ederim. Gazetecilik kariyerim aslında çocukluğumdan itibaren başladı. İlkokul'dan itibaren gazeteciliğe yöneldim. Derslerde bile radyodan maçları ve haberleri dinleyip not defterime kaydederdim. Hergün gazete alırdım mutlaka ve biriktirirdim. Üniversite tercihimi de bu yönde yaptım. Daha sonra çok çalıştım ve medyanın her alanında çalıştım. Gazete, TV, internet sitesi olmak üzere.
Gazeteciliğin size kattığı en güzel şey nedir?
Gazeteciliğin bana kattığı en güzel şey bana sunulan hiçbir şeyi olduğu gibi kabul etmememdir. Her şeyi mutlaka sorgularım. Bir süzgeçten geçirmeden hiçbir şeye olduğu gibi inanmam.
Her birey gazeteci olabilir mi? İyi bir gazeteci olmak ne tür yeteneklere sahip olmayı gerektirir?
Her birey gazeteci olamaz. Gazetecilik bir meslektir. Hobi olarak yapılamaz. Gazeteci olduğunuz andan itibaren çok ciddi sorumluluklarınız vardır. Topluma ve kamuya karşı sorumlusunuz. Haber kaynaklarına ve çalıtığınız kurumdaki hiyerarşiye karşı sorumlusunuz. Hobi olarak yapanların böyle sorumlulukları yoktur. Gazeteci olmak çok çalışmayı, çok okumayı, çok araştırmayı ve sürekli güncel olmayı gerektirir. Her şeyden önce çok sabırlı olmayı gerektirir.
Bir gazetecinin en önemli özelliği ne olmalıdır?
Bir gazetecinin birçok önemli özelliğinin olması gerekiyor. Çok iyi okuma yazmasının olması gerekiyor. Okuduğunu çok iyi anlaması gerekiyor. Yeni medyayı ve gelişen teknolojileri çok iyi takip etmesi gerekiyor. Güncelliğini sürekli koruması gerekiyor. Gündemden kopuk olmaması gerekiyor.
Türkiye’de dijital internet haberciliğin gelişmesiyle birlikte, bu gelişimin gazeteciler için önemi nedir?
Dijital internet haberciliğinin gelişmesi gazetecilerin sırtına da çok önemli bir sorumluluk yüklemiştir. Eskiden sadece gazetecilerin yaptığı işler vardı. Artık gelişen internet ve sosyal medya ile birlikte herkes bunları görebilir ve denetleyebilir. Dolayısıyla bir gazetecinin dijitalizmden kopuk olması imkansızdır. Eğer kopuksa zaten gazetecilikten de kopar gider. Çünkü artık toplumun önemli bir kesimi haberleri sadece sosyal medyadan takip ediyor.
Gazeteciliği ticari bir faaliyet olarak düşünmek doğru olur mu?
Hayır gazetecilik ticari bir faaliyet değildir. Kar gütme amacı olmamalıdır. Çünkü öyle olursa haber kaynağı ilişkisi çok ciddi zeddelenir. Gazeteci işini profesyonelce yapmalıdır. Elbetteki maaşını almalıdır. Ama işini ticari bir faaliyet olarak görmemelidir.
Günümüzde neredeyse bütün haber sitelerinin aynı saniyeler içinde diğer bir gazetede yayınlanan haberi alıp, gazetenin adı değiştirilerek başka bir gazetede bu haber yayınlanabiliyor. Burada gazeteciler arasında bir emek sömürüsünün yaşandığı söylenebilir mi?
Bir haberi alıp kaynak göstermeden paylaşıyorsa elbetteki emek gaspıdır. Ama çok fazla medya organı var ve hepsi de benzer ajanslara abone. Dolayısıyla bir ajansın geçtiği haberi hepsi bot sistemiyle geçebiliyor. Habercilikte özgünlük çok önemlidir. Ama bütün haberlerin özgün olması da çok zordur.
Gazetecilik mesleği yoğun mesaisi olan bir meslek türüdür. Örneğin haber nerede olursa muhtemelen işiniz de orada oluyor. Bu nedenle gazeteciler sürekli şehir dışına seyahatlerde bulunmak durumunda kalıyor. Bu duruma binaen sizce aile hayatında yer alan bir gazeteci, aile gibi ciddi bir sorumluğu taşıması nedeniyle gazetecilik mesleğinde belli olumsuzluklar söz konusu yaşanabiliyor mu?
Evlilik ve aile kurumu gazeteciliğin ruhuna okunan fatihadır. Bir gazeteci evlendiğinde ve çocuğu da olduysa gazetecilik faaliyetleri en az yarı yarıya azalır. Eğer azalmıyorsa zaten o zaman da ailesini ihmal ediyor demektir. İkisinin de eşgüdümlü olarak iyi gitmesi imkansızdır. Bu bir tercihtir. Ama bu tercih iki taraftan birinin mutlaka ihmal edilmesi demektir.
Türkiye'de tarafsız ve şeffaf gazeteciliğin zorlukları nelerdir?
Türkiye'de ve dünyanın hiçbir yerinde tarafsız gazetecilik diye bir şey yoktur olamaz. Mutlaka taraf olursunuz. Ama objektif olabilirsiniz. En önemli mesele budur. Şeffaflık da gazetecinin kendi durum değerlendirmesiyle birlikte yorumlanacak bir konudur.
Yeni dönem dijital haberciliğin önemli bir boyuta gelmesiyle beraber, haberciliğin büyük medya patronların tekelinde çıktığını söyleyebilir miyiz?
Hayır söyleyemeyiz. Anaakım medya yine medya patronlarının tekelindedir. Bütün arama motorları ve sosyal medya araçları algoritmalarını paralı hale getirdi. Yine parası çok olan daha çok görünüyor. Bu da medya patronlarının olmasını zorunlu kılıyor.
Tarihte Ortadoğu toplumunu çözümlemeye giderken karanlık, gizemli ve içe kapanık bir geleneğe sahip olduğunu görürüz. Günümüzde Gazeteciliğin ve medyanın haberleşmede güçlü bir etken ve araç olmasıyla beraber, gazetecilik mesleği Ortadoğu'da karanlığı ve gizemi aydınlığa kavuşturması adına bir meşale görevini üstlendiğini söyleyebilir miyiz?
Biraz zor tabi. Ama bunu tam söyleyebilir miyiz bilmiyorum. Ortadoğu'da her alanda olduğu gibi gazetecilik de çok çabuk manipüle dilebilecek bir alan. Gazetecilerin çoğu duygularını çok fazla dahil ediyor. Bu durum da objektif bir bakış açısını zorlaştırıyor. Dışarıdan gelenler de bölgeyi iyi bilmedikleri için çok sağlıklı değerlendirme yapamıyorlar.
Dünya çapında gelişmemiş ülkelerde ve toplumlarda gazetecilerin sürekli tutsak edilmesi, medya ve basın özgürlüğü tamamen tahakküm altına alınmasını nasıl değerlendiriyorsunuz? Yani neden bu tür toplumlar gazetecileri kendileri için bir tehlike olarak görüyor?
Gelişmemiş ülkelerde sadece gazeteciler değil herkes tutsaktır. Gazeteciler de biraz daha fazla bazı şeyleri açığa çıkarmaya çalıştırkları için ilk hedef haline geliyor. Ortadoğu'da gazetecilik yapmak intihar bombacılarıyla eşdeğerdir.
Ülkemizde mevcut iktidarın kendi siyasi politikalarını desteklemeyen ve muhalif davranan gazete-medya mensuplarına yönelik, gazetecilerin basın ve haber yapma hürriyetinde yoksun bırakılması ve giderek ağır sansürlerin uygulamasını nasıl değerlendiriyorsunuz?
Türkiye'de çok büyük bir baskı var. Türkiye'de bütün kurumlar baskı aygıtlarına dönüşmüş durumda. Türkiye'de gazetecilerin önemli bir kısmı da tetikçilik görevini üstleniyor. Türkiye'de sansürden çok otosansür var. Herkes gönüllü bir şekilde bu sansürü kabul etmiş durumda.
Ülke çapında ve Ortadoğu da bir gazeteci olmanın zorlukları sizce nelerdir?
Türkiye ve Ortadoğu'da gazeteci olmak uçurumun kıyısında olmak gibidir. Her an biri sizi o uçuruma atabilir. Türkiye ve Ortadoğu'da gazetecilik yapılmaz. Bizler de saçma ve gereksiz bir cesaretle yapmaya çalışıyoruz. Hem kendimizi hem ailemizi tehlikeye atıyoruz. Bir daha dünyaya gelsem asla gazetecilik yapmazdım.
Yaşadığımız dönemin ekonomik krizi her mesleği olumsuz yönden etkilediği gibi bu durum gazetecilik mesleğine de sirayet etmektedir. Mesleki olarak ekonomik sorunlardan kaynaklı bu zorlukları nasıl değerlendiriyorsunuz?
Gazeteciler hem politik hem de ekonomik bir mobing ile karşı karşıyadır. Bu ekonomik krizi aşmaları da mümkün değildir. Hükümet yanlısı olursanız o zaman para sorununuz olmaz. Bu da bir tercihtir. Benim tercih etmediğim bir konudur.
Gazetecilik mesleği nihayetinde toplum algısında popüler bir meslek olarak da biliniyor. Bir gazeteci olarak sizce bu mesleğin zorluklarının olduğu kadar, gazeteciliği keyifli bir meslek olarak da görebilir miyiz?
Türkiye'de gazeteciliğin keyifli hiçbir tarafı yoktur.
Genç gazeteci adayları mesleki açıdan tecrübe ve deneyim kazanmaları adına onlara birşeyler söylemek isterseniz, neler söylerdiniz?
Genç gazeteci adaylarına ilk tavsiyem yol yakınken başka mesleklere yönelsinler. Yok eğer acıdan keyif alıyorlarsa bizim gibi yapsınlar o zaman :) Ama her şeyden önce çok okusunlar çok yazsınlar. Sürekli kendilerini güncel tutsunlar. Hiçbir şikayet fayda etmiyor. Kendi profillerini geliştirsinler. Kendilerine yatırım yapsınlar. Sadece bir kuruma bağlı olmasınlar. Alternatif yaratsınlar. Yoksa sürekli mobinge maruz kalmaya devam ederler.