ÖZEL HABER: İhsan Birgül
Gazete Emek - Bu durum ilçeler için de geçerli olmuştur. 1999 yılında HADEP'in kadın adaylarının Doğubayazıt ve Diyadin belediyelerini kazanmasıyla Ağrı halkı kadın belediye başkanı ile tanışmış oldu. Bu iki başkandan Diyadin belediye başkanı Diba Ergül'e görev verilmeyip yerine başka bir partiden başka bir belediye başkanı tayin edilirken, Doğubayazıt belediye başkanı Mukaddes Kubilay görevine başlayarak kadın belediye başkanlığı geleneğini de başlatmıştı oldu. Sonra ki süreçlerde HADEP geleneğinden gelen partiler eşbaşkanlık sistemine geçince başta Doğubayazıt, Diyadin ve Patnos ilçeleri olmak üzere hemen hemen yer yerde kadın adaylarla da seçimlere girildi ve çoğunlukla da kazandı.
Peki 31 Mart seçimlerine günler kalmışken mevcut tablo nedir?
HADEP geleneğinden gelen DEM Parti dışında diğer partiler yine şaşırtmadı. CHP'nin Tutak adayı avukat Zehra Öztürk ( Öztürk eski belediye başkanı Fırat Öztürk’’ün eşi, ve bilinen bir ailenin gelini) dışında belediye başkanlığına aday gösterilen tüm kadın adaylar DEM Parti'den. Hatta kimi partileri kadın belediye meclis üyesi adayı dahi yok.
Bu tablo nasıl oluşuyor? Yerel yönetimlerdeki kadın temsiliyetinin önündeki engeller nelerdir? Aday olmayı sağlayan faktörler neler?
Bunları Ağrı İnsan Hakları Derneği Eşbaşkanı Avukat Merve Sönmez'e sorduk.
“Kadın temsilcilerin neredeyse tamamı DEM Parti'den”
Kadınların siyasetteki yeri tartışmalarının devam ettiğine dikkat çeken Sönmez, mevcut kadın temsilcileri hakkında şu örnekleri veriyor:
“31 Mart yerel seçimlerine yaklaşırken her seçim -özellikle kadın örgütleri tarafından dile getirilen- kadınların siyasetteki yeri tartışmaları tekrardan gündemdeki yerini aldı
Bu seçimlerin de yine erkek odaklı olacağı belli . DEM Parti geleneği dışında özellikle Ağrı özelinde kadınların siyasetteki yeri oldukça az ve vahim olarak nitelendirilebilecek sayılarla ve verilerle karşımızdadır.
Ağrı yerel yönetimlerindeki kadın temsiliyetinin tablosunu sizlere aktarmamız gerekirse, 19 kadın temsilcimiz var. Bunlardan iki kadın arkadaşımız belediye başkanı, bir kadın da eşbaşkan. Parti dağılımına baktığımız zaman da temsilcilerin tamamı DEM Parti tarafından seçilmiş kadınlardır. İl genel meclisindeki üç kadın üye DEM Parti iki belediye başkanı ve yine bir eşbaşkan da DEM Parti tarafından seçilmiş kadın arkadaşlarımızdır.
il genel meclisindeki 6 belediye meclis üyesinin ikisi AKP'den 4'ü DEM Parti’’den. Doğubeyazıt'taki bir bağımsız meclis üyesi dışında il ve ilçelerde yer alan tüm kadın arkadaşlarımızın üyesi olduğu parti DEM Parti'dir”.
“Adayın bağlı olduğu aile yapısı önemli etken”
Aday olabilen kadınların parti teşkilatından ve parti kültüründen gelmesi dışında en çok etki olan şeyin ailevi konum ve aşiret yapısı olduğunu belirten Sönmez, mesleklerin de aday gösterilmede önemli bir faktör olduğunu söylüyor:
“Türkiye'de ve özellikle Ağrı özelinde kadın temsiliyetinin adaylık sürecinde siyasi parti ayrım yapmaksızın ortak eğilimi ve özellikleri var. Kadınların aday olabilme kriterlerini şu şekilde sıralayabiliriz;
- Aday olunan bölgede bilinen bir aileye mensup olma
- Bir bölgenin bir aşiretine mensup olma -Bölgenin veya belli bir ailenin kızı veya gelini olma
- Kadının parti teşkilatı ve kültüründen geliyor olması
- Erkeğe adaylık teklif edildiğinde erkeğin eşini aday olarak teklif etmesi.
- Erkeğin kendi eşini aday olarak teklif etmesi
Bunlarla birlikte kimi meslek grupları da önemli etkenlerdir.
Adaylık sürecinde kadınların kadın adayların mesleklerine yönelik bir araştırma yapıldığında çoğunluğu avukatlar oluşturmaktadır.
Bunun dışında başka meslek grupları da aday olmada temel faktör olabiliyorlar. Bu meslekler sırasiyla doktorluk, gazetecilik, akademisyenlik gibi mesleklerdir”.
“Kimi ilçeler tamamen erkek yönetimi ve egemenliğinde”
Bazı ilçelerin tamamıyla erkek yönetimi ve egemenliğinde olduğuna işaret eden Sönmez, sözlerini kadın erkek eşitliğinin doğurduğu hakları hatırlatarak bitiriyor:
“Kimi il ve ilçelerin tamamıyla erkek egemenliğine ve insafına bırakıldığı, erkek egemenliğinin üstün tutulduğu Ağrı'da kadınların dezavantajlı grup olarak siyasal alanda desteklenmesi gerekmektedir. Aynı zamanda kadın erkek eşitliğinin temel bir hak olduğu ve kadınların da erkekler gibi eşit haklara sahip olduğu unutulmamalıdır”.
