Gazete Emek - Türkiye İstatistik Kurumunun (TÜİK) dar tanımlı işsizlik verilerinin gerçeği yansıtmadığını açıklayan Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu Araştırma Merkezine (DİSK-AR) göre, geniş tanımlı işsizlik oranı yüzde 28,8’e ulaşarak son 11 yılın zirvesine yaklaştı. "TÜİK’e göre dar tanımlı işsizlik düşerken gerçek işsizlik rekora koşuyor" denilen rapora göre, gerçek işsiz sayısı 12 milyona dayandı.
DİSK-AR, nisan 2025 tarihli “işsizliğin görünümü” raporunu yayımladı. Rapora göre, Türkiye’de geniş tanımlı işsizlik oranı yüzde 28,8’e yükselerek rekor seviyelere yaklaştı, gerçek işsiz sayısı 12 milyona dayandı.
Geniş tanımlı işsizlik 2014 yılından bu yana en yüksek 4. ayında
Rapora göre mart 2025 itibarıyla mevsim etkisinden arındırılmış dar tanımlı işsizlik oranı yüzde 7,9 olarak açıklanırken, geniş tanımlı işsizlik oranı pandemi dönemindeki seviyelere yaklaşarak yüzde 28,8’e ulaştı. Geniş tanımlı işsiz sayısı son bir yılda 2 milyon 182 bin kişi artarak 11 milyon 730 bine yükseldi. Rapora göre, aynı dönemde çalışmaya hazır olduğu halde iş aramaktan vazgeçmiş kişi sayısı 5,3 milyonu buldu.
Rapor, dar tanımlı işsizlik oranlarının düşük gösterilmesine rağmen, geniş tanımlı işsizlik oranlarının pandemi dönemindeki seviyeleri yeniden yakaladığını ve işsizlik sorununun yapısal bir boyut kazandığını belirtti.
Kadınlarda gerçek işsizlik yüzde 38,2
Mevsim etkisinden arındırılmış verilere göre, kadınlarda geniş tanımlı işsizlik oranı yüzde 38,2’ye çıkarken, erkeklerde bu oran yüzde 23,1 olarak kaydedildi. Geniş tanımlı kadın işsizliği ile erkek işsizliği arasındaki farkın 15,1 puana ulaştığı vurgulandı.
Her 10 işsizden yaklaşık 2’si işsizlik ödeneğinden yararlanabiliyor
Raporda ayrıca işsizlerin büyük çoğunluğunun işsizlik ödeneğinden yararlanamadığı belirtildi. TÜİK’in resmi verilerine göre mart 2025’te 2 milyon 807 bin dar tanımlı işsiz bulunurken, İŞKUR verilerine göre yalnızca 473 bin 626 kişi işsizlik ödeneği alabildi. Böylece resmi işsizlerin yalnızca yüzde 14,9’u işsizlik sigortasından faydalanabildi; yaklaşık 2,3 milyon işsiz işsizlik ödeneğinden yararlanamadı.
Önlemler sıralandı
DİSK-AR, işsizlikle mücadele kapsamındaki önlemlerini şöyle sıraladı:
- Haftalık çalışma süresi gelir kaybı olmaksızın 37,5 saate indirilmeli.
- Fazla mesailer için uygulanan yıllık 270 saat sınırı 90 saate düşürülmelidir.
- Uluslararası Çalışma Örgütünün (ILO) “insana yaraşır iş” yaklaşımı temel alınmalı, herkese güvenceli ve nitelikli işler sağlanmalıdır.
- İş Yasası’nın 25/II. maddesi yeniden düzenlenmeli ve keyfi işten çıkarmalar önlenmelidir.
- İşsizlik sigortası ödeneğinden yararlanma koşulları kolaylaştırılmalı, ödenek miktarı yükseltilmelidir.
- İşsizlik Sigortası Fonunun amaç dışı kullanımına son verilmelidir. Fondan işverenlere dönük teşvik ve destekler sona erdirilmelidir.
- Kamu istihdamı artırılmalı, kamuya dayalı güvence içeren çalışma biçimleri teşvik edilmelidir.
- Kamu girişimciliği ve hizmetleri, istihdam yaratacak şekilde yeniden ele alınmalı.
- Kamu personel açığı giderilmeli ve kapatılan kamu kurumları tekrar açılmalıdır.
- İşbaşında eğitim adı altında çırak, stajyer, kursiyer ve bursiyerlerin ucuz iş gücü olarak kullanılması uygulamasına son verilmelidir.
- Uluslararası çalışma normlarına uygun olarak herkese yılda en az bir ay ücretli yıllık izin hakkı tanınmalıdır.
- Sendikal haklar ve özgürlükler güvence altına alınmalı, sendikal barajlar kaldırılmalı ve herkesin sendika hakkını özgürce kullanabilmesi için yasal düzenlemeler yapılmalıdır.
- Kadın istihdamının artırılması ve işsizliğin azaltılması için:
- İş gücü piyasalarındaki cinsiyetçi uygulamalara son verilmeli.
- Ev içi bakım hizmetleri kamusal olarak devlet tarafından sağlanmalı.
- Nitelikli, yaygın ve ücretsiz bakım hizmetleri ile kadınların üzerindeki yük hafifletilmelidir.
